Paddenstoelen en een groen wonder
Kogelhoutskoolzwammen hebben uiterst fijne openingen waardoor in april en mei donkere sporen naar buiten gestoten worden, die je dan als een ring zwart sporenstof om de zwam kunt aantreffen. Deze worden in een soort mini-kamertjes, vlak onder het oppervlak gevormd. Wanneer je een exemplaar doorsnijdt zijn er meer dan 10 verschillende laagjes te zien (het lijken de groeiringen van een boom).
Heel veel honingzwammen langs de dienstweg! Honingzwammen komen veel voor in bossen en parken, overal waar hout aanwezig is. Ze groeien uit bomen en ook uit de ondergrondse wortels van bomen. Daardoor lijkt het alsof hij ook op gras groeit (dat zijn dus de wortels).
Vorige week dinsdag hebben we op het terrein van Uitermeer rondgelopen samen met Peter-Jan Keizer die op donderdag 21 november om 20 uur een lezing komt geven over paddenstoelen in Plofhuis7. Wat hebben we veel geleerd en wat is het moeilijk om het allemaal te onthouden! Gelukkig noteerde Joep veel op zijn mobiel.
En op een nieuwe zoektocht door het bos ontdekte Joep deze week een echte vliegenzwam! Wow!
Deze inktzwam zagen we in oktober, spetterend.
Bij het opruimen van een stapel planken die al heel lang in Plofhuis4 lagen, kwam een echt mierennest tevoorschijn! Ze zijn verhuisd naar buiten!
Op het ooievaarsnest stond een grote groene pol; dat was voor ons reden om eens te gaan kijken, wat is dat? Het was herik met kleine gele bloemen!
Wat groeit en bloeit er nog?
In de nacht van 07-09-2024 zijn de nachtvlinders geteld. Tussen 21:00 en 23:50. Helaas Eerder gestopt in verband met de regen. Er zijn 33 soorten waargenomen. Bijvoorbeeld de lisdoddeboorder.
De rups leeft in de stengel van de lisdodde, eerst bovenin en later dieper naar beneden. Tijdens de groei wisselt de rups diverse malen van plant en laat daarbij opvallende gaten achter in de stengels. De verpopping vindt plaats met de kop naar beneden in de stengel van de laatste plant waarin hij gefoerageerd heeft of in een dode stengel. De soort overwintert als ei. Er waren 6 mensen bezig, allemaal lid van de Vogelwerkgroep Gooi en omstreken, die naast vogelen ook nachtvlinderen!
En uiteraard is er ook weer hard gewerkt:
Een bruidsvlucht, een zieke boom en nog wat natuur
Heel veel mieren met vleugels verzamelen zich bovenop de stam. Als het juiste moment er is, vliegen ze allemaal omhoog en bevruchten de mannetjes de vrouwtjes. Die gaan terug naar het nest, bijten de vleugels af en gaan eieren leggen voor een nieuwe mierenfamilie. De mannetjes sterven.
Hierboven zie je het werk van de mieren, ze knagen het hout klein voor het nest, het zaagsel blijft over. Een dode boomstam heeft heeeel veeeel leven!
Toen Joop en Theo een rondleiding gaven aan de plantsoenendienst van de gemeente Amsterdam, maakten de gemeentewerkers hun attent op de dode boom tussen al het groen. Die boom is ziek, dus die moet verwijderd worden. En afgevoerd zodat deze boom niet de andere kan besmetten! Dinsdag alle hens aan dek:
Het was een pittige klus, waar Piet begon aan met de motorzaag:
Daarna werden de takken verwijderd en klein gezaagd. Alles is naar de stort gebracht.
Vanaf de oude haven naar de Vecht stonden deze bloeiende sedums.
Bovenin de beukenhaag zagen we rupsen zich te goed doen aan de blaadjes. Natuurlijk gaan we dan zoeken, wat zijn dit voor rupsen? Het zijn de rupsen van de wapendrager, een nachtvlinder. Voorvleugellengte: 22-26 mm. In rust vouwt zij/hij de vleugels over het achterlijf heen en lijkt op een afgebroken berkentakje.
De laatste nesten en Poppen op het Fort
Als de mezen zijn uitgevlogen, maken we de nestkast leeg zodat er een nieuw nest in kan worden gebouwd. Toen ik dit nest uit de kast haalde, zag ik een vage afdruk van 2 eieren en toen Marijke het zachte wolletje wat opzij duwde, zagen we de twee niet uitgekomen eieren heel duidelijk. Wat een heerlijk zacht nest! De uitgevlogen mezen hoor je allemaal kwetteren op het terrein!
Deze vier jonge merels zitten opgepropt in een grauwe vliegenvangerkast. Moedermerel maakt met strootjes en takjes een kommetje en bekleedt dat met modder en gras. Deze jongen waren de week erna uitgevlogen!
Verrassingsnest van een spreeuw, dit nest was in april niet gebruikt en we waren alle uitgevlogen nesten van de spreeuwen aan het controleren toen we ineens een verse vulling vonden: twee jongen en een ei bijna uitgekomen. Helaas was het nest de week erop helemaal leeg!
Hierbovent jonge pimpelmezen op het punt van uitvliegen!
Tijdens de afgelopen twee dinsdagen controleren we alleen de grauwe vliegenvangerkasten, de laatste broeders. Helaas werden de eieren steeds opgegeten door een andere grotere vogel. De grauwe vliegenvangers gingen steeds in een andere kast een nieuw nest bouwen en eieren leggen, en toch steeds geen jonge vogels tot nu toe!
En dit wespennestje zat vastgemaakt aan het deksel van een spreeuwenkast.
Poppen op het Fort
Zaterdag 1 juni was een poppenfestijn op het terrein van Fort Uitermeer! Overal traden poppenspelers op en vermaakten hun publiek. Onder andere was de poppenkast van de Dam te zien met Jan Klaassen en Katrijn!
Nieuwe broeihopen, nieuwe vogels
Hierboven de nestkast van de boomkruipers, de eerste foto is twee weken geleden gemaakt en de tweede gistermorgen. Het is even goed kijken, het zijn er echt 5!
Vorige week dinsdag hebben we (Marijke, André, Henk, Edo Govers-RAVON en ik) allebei de broeihopen voor de ringslangen vernieuwd. Eerst hebben we ze uit elkaar gehaald: lange stokken, gecomposteerde mest, bladeren, etc. Helaas in broeihoop 1 geen eierschalen gevonden!
Daarna hergebruik van de lange takken, gehakselde takken, oude bladeren en veel paardenmest (gehaald door Ruud en Jur bij Manege Bleijenberg). Het is een prachtige broeihoop geworden en daarna veel water erop! Als het droog blijft, moeten we wekelijks water op de broeihopen gooien.
Daarna naar broeihoop 2:
Ook weer eerst voorzichtig uit elkaar gehaald: geen eierschalen! Edo heeft ons moed ingepraat, want soms kan het een paar jaar duren! Hoop doet leven! De lange takken konden we weer goed gebruiken voor de nieuwe hoop, lekker veel mest tot besluit en dan water erover! Volgend jaar gaan we weer kijken!
Deze paddenstoel vonden we in de tweede broeihoop.
De eerste jongen spreeuwen, de mezen en de roodborsten zijn al uit hun eieren gekomen.
Om de grauwe vliegenvangers goed te bekijken heeft André de kast weer opgehangen met de camera. We zijn benieuwd!
En tot slot:
Twee ooievaars en de eerste eieren in de nestkasten
Al een paar weken genieten we van 1 ooievaar op het nest en zijn nestbouw. En toen kwam er een tweede, dan wordt het pas helemaal echt! Een paring is gezien in het afgelopen weekend, dus wij hebben goede hoop dat er eieren en kleine ooievaars gaan komen. Het nest is 7 jaar geleden geplaatst!
En nóg een primeur: een boomkruiper heeft de goede nestkast gevonden en heeft een nest gemaakt!
André heeft een paar speciale kasten gemaakt, dicht op de stam van de boom; een boomkruiper klimt namelijk op elke boom naar boven om insecten te zoeken, dus hoopten we dat zij/hij de kast al zoekend zou vinden! Gelukt!
En verder een bloeiende meidoorn, lenteklokjes, pinksterbloemen, daslook en boshyacint:
Om het hout droog te houden hebben Piet en Pim een nieuw afdak gemaakt naast Plofhuis 8.
Pluizen, een ooievaar en een katje
Dinsdagavond 27 februari hebben we met een hele groep braakballen uitgeplozen. Op Uitermeer zijn dat de braakballen van de kerkuil die in het Torenfort zit. De kerkuil grijpt de prooi met haar/zijn krachtige klauwen waarbij de muis door de kracht, als van een bankschroef, vrijwel altijd meteen dood is. Op de plek waar de kerkuil vaak zit braakt zij/hij de resten van de muis uit, met huid en haar. Samen met stadsecoloog Geert Timmermans, veldbioloog Edo Goverse en andere specialisten hebben we deze prooien gevonden en gedetermineerd:
| Bosspitsmuis | 15 |
| Dwergspitsmuis | 1 |
| Veldmuis | 57 |
| Aardmuis | 19 |
| Dwergmuis | 6 |
| Bosmuis | 17 |
| Bruine rat | 1 |
| Huismus | 2 |
| Aantal prooidieren | 118 |
| Aantal soorten | 8 |
Tot onze grote blijdschap komt er steeds een ooievaar kijken op ‘ons’ nest, wie weet komt er een tweede bij en gaat er verder gebouwd worden aan het nest!
Hierboven zie je de katjes van de hazelaar, een inheemse boom, de mannelijke katjes gaan bij zonnig weer open en de wind stuift het zaad weg en moet de vrouwelijke katjes gaan bevruchten. Het is even zoeken om de vrouwelijke katjes te vinden, want ze zijn klein! Er staan heel wat hazelaars op Uitermeer!
De nieuwe steenuilenkast hangt en eronder hebben Andre en Werner een dikke tak aan de bomen vastgemaakt, waar de steenuilen op kunnen zitten!
Lentebodes en slapende vleermuizen
Als je het terrein oploopt, zie je overal in het bos de sneeuwklokjes verschijnen, sommige zijn alleen nog potloodjes en andere zijn al helemaal een bloeiend boeket!
Gisteren was het weer tijd om de ijsvogelwand schoon te maken, de twee gangen met een schepje en krabber goed uitkrabben. De spinnenwebben weg, steentjes eruit en dan kan de ijsvogel verder zelf weer aan het werk!
Vlakbij het Infocentrum zijn Joop, Theo en René bezig met scheppen, de voorschepper, de oplegger en de opschepper. Daarna zijn de randen weer in het zicht en de blaadjes en aarde weer lekker in het bos geschept!
In de werkplaats zijn Lieuwe en Willem bezig om een tweede luchtverversingskoker te maken voor Plofhuis 7.
Als we langs het pad, voorbij de broeihoop lopen, zien we prachtige krokusjes zomaar in het gras, weggegooid met een kluitje aarde?
En tot slot nog even het nieuws over de vleermuizentelling in het Torenfort en de kanonremise op 26 Januari 2024. Samen met Annemieke Ouwehand, Renske Diek, Hans Boekhoff, stagiair Auke en Marlies zijn alle ruimtes bekeken! Uit het verslag Van Annemiek Ouwehand:
‘Fort Uitermeer wordt sinds 1992 geteld op winterslapende vleermuizen. In de remise zijn 8 watervleermuizen, 2 gewone grootoorvleermuizen en 1 baardvleermuis aangetroffen. Het torenfort bevatte tot onze aangename verrassing 3 watervleermuizen en 1 gewone grootoorvleermuis. De trend van overwinterende vleermuizen ontwikkelt zich vanaf 2016 positief.”
Annemieke gaat op 26 maart in Plofhuis 7 om 20 uur een natuurlezing geven over VLEERMUIZEN. Dan laat ze ook zien hoe en waar ze slapen op Uitermeer.
Verrassingen
Er was een es omgevallen en er zat een nestkast aan vast! Wij eropaf. Het bleek de steenuilenkast te zijn! Tijdens de broedperiode hebben we nog gecontroleerd of er spreeuwen in hadden gebroed, maar niet dit jaar! En later heeft een wespenkoningin of een hoornaar koningin een enorm nest erin gemaakt!
Zoals je hierboven kunt zien, zat de ingang al vol en daarna de hele kast erachter! Voorzichtig heeft André de hele kast van de boom gehaald en meegenomen naar het Infocentrum. Daar heb ik alles eruit gehaald.
Je kunt hierboven heel goed zien wat een lagen het zijn! Prachtig om te zien. Alle wespen/hoornaars zijn al een tijdje dood. De koningin heeft een overwinteringsplek gezocht en volgend jaar gaat ze weer een nieuw nest maken. André gaat nu een hele nieuwe kast maken met een opening zodat de boommarter er niet in kan gaan als er gebroed wordt.
En dan wordt er geknot bij de takkenril. Ooit hebben we om het hek van de Provincie aan het zicht te onttrekken, een aantal wilgentakken in de grond gestoken en daar een takkenril tussen gemaakt. De takken zijn uit gaan lopen en inmiddels zijn ze flink gegroeid. Dus knotten en weer in de takkenril leggen! Theo, Joop en Joep zijn er flink mee bezig!
Bij het nalopen van alle nestkasten om te kijken of er reparaties nodig zijn, waren we deze spreeuwenkast tegen gekomen, met een kapot dak. Hup, André maakt een nieuw dak en dan is deze kast weer helemaal klaar!
In de zon, na een beetje vorst op een boomstam
Natuurzin
Dinsdag 14 november gaf Marieke Schatteleijn, boswachter Staatsbosbeheer en schrijver van het boek Natuur(zin), een prachtige lezing en maakte ons duidelijk hoe belangrijk de natuur voor ons is. Geuren en beelden vertellen onze hersenen dat ze tot rust kunnen komen. En wie wil dat nu niet?
Eikebladgallen gevonden op het terrein. Als je er een doorsnijdt, vind je kleine kamertjes met onvolwassen larven van galwespen. Er komt in november of december een wespje uit. Die gaat weer op zoek naar kleine slapende eikeknoppen en legt daarin een eitje en dat wordt weer een galappeltje. Andere galwespen maken ook gebruik van een galappeltje, zo kan het zijn dat er meerdere larven in zitten.
Op het terrein hebben we ook meerdere paddenstoelen gevonden. Op een boomstam of gewoon in de grond. Veel paddenstoelen gebruiken dode bomen, planten of dieren als voedsel. Op een omgevallen boomstam zie je dan ook de mooiste paddenstoelen. Samen met bacteriën en kleine dieren, bijvoorbeeld regenwormen, maken de zwammen van het dode hout humus.
Deze afgelopen weken hebben we alle kasten bekeken of ze nog steeds goed hangen, of er een nieuw dak of een nieuwe bodem gemaakt moet worden. Controleweken dus. En lekker buiten!
Het insectenhotel hangt en meerrrr
Gisteren was het zo ver, het insectenhotel hangt aan de muur van de werkplaats. Je ziet de zon schijnen, dus is dit een goede plek! Volgende week gaan we kijken of er gaatjes dicht zijn!
De takkenrillen worden opgehoogd nadat een aantal bomen is gesnoeid. Nou, er is plek genoeg, want alle takkenrillen klinken in!
Onze huiszwaluwentil staat er alweer 2 ½ jaar en het leek alsof de lokgeluiden niet meer werden afgespeeld! Dus een paar weken geleden zijn Piet en André al gaan kijken of er iets mis was. Er zat een draadje los, dat is simpel. Dan was de vraag, doet de accu het nog wel? Die moest dus worden doorgemeten! Gisteren een flinke steiger gebouwd en daarna doormeten! De accu was in orde. De klok liep een half uur achter, maar dat geeft niet! Om 21:30 uur heb ik rustig op Dicks bank zitten wachten op de zwaluwgeluiden! Ja, prachtig, 3 minuten lang, weer even zomer! En volgend jaar hopen we dat ze hier ook gaan broeden!
Plons, hoor ik ineens naast me, dan zie ik een meerkoet in het water, die zat dus even lekker rustig op de kant totdat ik langs liep!
Aronskelken en herfsttijlozen
In het bos staan de vruchten van de aronskelk felrood te schitteren! Vogels zijn de belangrijkste verspreiders maar ook andere dieren verslepen of eten de bessen. Soms valt de kolf met bessen gewoon om en ontstaat er een 'nest' van zaailingen.
Deze cichorei vonden we bloeiend vlakbij het parkeerterrein. In de 2e wereldoorlog werden de wortels gemalen en had men surrogaatkoffie. De Brusselse tuinman Brèxier ontdekte in 1845 dat als cichoreiwortels in het donker uitlopen er witlof ontstaat. Witlof is dus eigenlijk gewoon de eerste scheut van de cichoreiplant, die door gebrek aan licht geen bladgroen heeft gevormd en daardoor wit is gebleven.
Het insectenhotel groeit nu met bamboestokjes. André zaagt ze op maat, wij schuren en daarna duwt André ze tussen de blokken hout! Gisteren werd de laatste hand eraan gelegd, dus volgende week wordt het hotel opgehangen en kunnen de insecten er eieren in leggen!
Parende kleine koolwitjes!
Sedums en watermunt. Bij het Torenfort groeien deze planten.
Heel vroeg in de morgen! Foto van Jur!
De bank van Dick Baart
Om te laten zien dat Dick nog steeds op Uitermeer is, heeft zijn familie deze prachtige bank neergezet!
Nog steeds is Theo bezig om alle grassen van de kademuur te halen, op de knieën en met veel geduld, steeds een stukje verder. Week na week!
Werner en André zijn bezig om het insectenhotel helemaal af te maken, want ze boren de gaten in de blokken hout. Als laatste worden de blokken aan de achterkant allemaal vastgezet. Wordt vervolgd!
Op de paal staat het wilgeroosje te bloeien in de oude haven.
Deze enorme bovist zagen we afgelopen dinsdag! Enorm! Het is een buikzwam en die heet zo, omdat de sporen binnenin worden gevormd. Als de sporen rijp zijn, scheuren ze een beetje open, zodat de sporenwolken door de wind verspreid kunnen worden. Niet voor niets heet deze paddenstoel reuzenbovist.
Bezoekers in de sloot.
Zomerse taferelen
Op het moment is het gras rond de sluis en de keerkom behoorlijk gegroeid, dus zijn Jur en René hard bezig om het gras te maaien. Een weekje laten liggen en dan al het gras opruimen!
En in de sluis bloeien nu de waterlelies, wat een plaatje!
Zoek de familie meerkoet
Op de kademuur groeien allerlei vetplanten tussen de stenen. Het graas halen we er tussen uit, maar deze juweeltjes laten we natuurlijk staan!
De laatste spreeuwen, wat zijn ze al groot, die zijn volgende week gevlogen!
Insectenhotel en meer natuur
Dat wordt een mooie plek voor de insecten die op Uitermeer rondvliegen, er kunnen heel wat eitjes in! André is de maker, nog wat blokken en gaten erbij en dan kan het naar buiten!
Vlakbij de prachtige spreeuwenjongen hierboven, is een wilde roos in de es geklommen. Als je kijkt in het nest, zie je daar o.a. een prachtige veer van een wilde eend, om het lekker zacht in het nest te maken! Deze spreeuwen zijn wat later uit het ei gekomen, want later gelegd! Alle ander spreeuwen zijn al uitgevlogen!
Toen we vorige week heel voorzichtig elke spreeuwenkast bekeken, hebben we eerst een zakdoek in het vlieggat gedaan, want dan schrikken ze niet van ons en knallen uit de kast terwijl ze nog te jong zijn. Bij de laatste kast hadden we ook weer prachtige grote jongen gezien, klaar om uit te vliegen! André trekt de zakdoek eruit en hup, hup, hup, alle vijf vliegen ze uit!
Op de eerste foto is een pimpelmezennest te zien met nog 1 ei ertussen. Dat ei huppelde tussen de mezen door. Deze week waren alle jongen weg, alleen het ei lag nog in het nest. Ook de koolmezen op de 2e foto waren klaar om uit te vliegen. Op de 3e foto zijn mezen te zien, we weten nog niet welke, ze zaten in een boomkruiperkast!
Nieuwe broeihopen en jonge vogels
Half april was het tijd om de broeihopen te openen, te controleren op ringslangeieren en opnieuw te beginnen. Helaas hebben we geen eieren gevonden, dus op voor de nieuwe hopen! Eerst takken, dan maaisel, haksel, oude bladeren en verse paardenmest. Dan alles herhalen totdat de hoop ruim 1 meter is!
Om de broei op gang te brengen, hebben we beide hopen, 2 weken lang afgedekt met zeil en afgelopen dinsdag, het zeil eraf en vers maaisel erop! Het was lekker warm in de hoop!
Toen we in het bos tussen de nestkasten liepen, zagen we prachtig daslook bloeien. Ze heeft een sterke uiengeur en gaat steeds meer oppervlak in het bos bedekken. En afgelopen week stonden ook de boshyacinten te bloeien! Elk jaar worden het er meer!
Hier is Dick Baart (links) lekker aan het werk, onze oudste medeklusser. Twee weken geleden is hij op de leeftijd van 90 jaar overleden. Hij was een enorme stimulans en kende allerlei mensen zodat hij altijd wel een oplossing vond voor een werkprobleem op Uitermeer. Hij was ook de stuurman bij het sloeproeien van de mannen van Uiteraard/Uitermeer.
Afgelopen dinsdag hadden we de eerste jonge vogels. Zoals je hierboven ziet, het nest van de spreeuw is bekleed met riet en veren. Dat van de pimpelmezen met mos en veren!
Dit is een gesnoeide tak van een wilg, gewoon zo! in de grond gezet. Na een paar weken loopt de tak uit! En is een knotwilg in wording!
Voor de eenden
Eindelijk was het zover, we gaan de eendennestkast plaatsen. Eerst hebben René en Piet de boot opgehaald. Wij zijn met de nestkast naar de fortgracht gelopen. Ik heb een waadbroek aangetrokken zodat ik de kast vast kan houden vanaf het water.Zoals je hierboven ziet, ging de paal goed de grond in onder Piets krachtige hamerslagen!
Op dit moment hebben we 2 merelnesten in grauwe vliegenvangerkasten. De eerste heeft het nest heel ruim opgebouwd en de tweede heeft er een prachtige kom van gemaakt. Er zit ook al een merel te broeden.
Links heeft een mees veeeel paardenhaar gebruikt voor de bodem van de nestkast en in de grauwe vliegenvangerkast, rechts, heeft een winterkoning een prachtig nest gebouwd met een kleine invliegopening!
Een vrolijk zingende roodborst vertelt dat hij hier een heel mooi territorium heeft!
Tsja, de naam pinksterbloem: de koeien gaan rond deze tijd met hun kalveren (pinken) de wei in. In het Engels heet deze plant de Cuckoo-flower, ofwel de ‘koekoeksbloem’. Dit zou te maken kunnen hebben met de komst van de eerste koekoek.
Voorjaar kondigt zich aan
Wat een entree als je het terrein op komt, de sleedoorn laat zien dat de lente in aantocht is! Na de bloei beginnen de vruchten zich te ontwikkelen, een soort blauwe ‘kersen’. De bijen, vlinders en vogels zijn er dol op! Deze soort staat vaak in hagen of in een houtwal. Door het licht vertakte wortelstelsel houdt de struik op hellingen de grond goed vast! Daarnaast de scilla’s, een blauwe pracht in het bos. En dan de lenteklokjes, tussen de sneeuwklokjes.
Recht tegenover het torenfort staan de meiklokjes te bloeien, langs het water. Vlakbij de brug hebben we het eerste raapzaad gezien en op de helling langs de keerkom stond veel klein hoefblad. Kortom een weelde van bloemen op het terrein.
